Το Ινστιτούτο Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων (ΙΔΟΣ), που έχει ιδρύσει ο Σύνδεσμος ΑΕ και ΕΠΕ, διοργάνωσε στις 29 Ιουνίου 2021 διαδικτυακή συζήτηση για τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή με αφορμή την έκδοση του βιβλίου της Βιβής Κεφαλά, «Διεθνής πολιτική στη Μέση Ανατολή και ανεπίλυτες συγκρούσεις Παλαιστίνη, Λίβανος, Συρία, Ιράκ» από τις Εκδόσεις Ι. Σιδέρης. Στη συζήτηση έλαβαν μέρος ο Ομότιμος Καθηγητής του Παντείου Πανεπιστημίου Αλέξανδρος Κούτσης, ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Αιγαίου και Δ/ντής του ΙΔΟΣ, Χαράλαμπος Τσαρδανίδης, η καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Αιγαίου, Βιβή Κεφαλά και ο Senior Lecturer in Middle East Politics at the University of Glasgow, Γεράσιμος Τσουράπας, Τη συζήτηση συντόνισε ο δημοσιογράφος Κώστας Ράπτης.
Ο Γεράσιμος Τσουράπας αναφέρθηκε στις υφιστάμενες κοινωνικο-οικονομικές συνθήκες που επικρατούν στην περιοχή, τονίζοντας τρία στοιχεία: α) την κληρονομιά της αποικιοκρατίας όπως αυτή αποτυπώνεται στην αδυναμία των κρατικών μηχανισμών και δομών των χωρών της Μέσης Ανατολής, β) την ύπαρξη προσωποπαγών καθεστώτων και γ) την επίδραση μεταναστευτικών και οικονομικών παραγόντων που, κατά τον ίδιο, συνδέονται άρρηκτα με τις εντάσεις της περιοχής.
Η καθηγήτρια Βιβή Κεφαλά υποστήριξε ότι η σχέση των αραβικών κρατών διέπεται από το φαινόμενο των συγκοινωνούντων δοχείων. Υπογράμμισε ότι εσωτερικά προβλήματα και περιφερειακές συγκρούσεις χαρακτηρίζουν για χρόνια την περιοχή. Κατά την συγγραφέα του βιβλίου, η ιδιαιτερότητα αυτή, μεταξύ άλλων, οδηγεί σε ένα εκ πρώτης όψεως παράδοξο: Μία μεγάλη δύναμη, όπως οι ΗΠΑ, μπορεί να κυριαρχεί στην Μέση Ανατολή αλλά δεν μπορεί να την ελέγξει. Επίσης, η κ.Κεφαλά υποστήριξε ότι οι συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή είναι πολιτικές και όχι θρησκευτικές ή πολιτισμικές, απορρίπτοντας τα οριενταλιστικά στερεότυπα .
Ο καθηγητής Χαραλαμπος Τσαρδανίδης τόνισε την αδυναμία, διαχρονικά, των μορφών του διεθνούς συστήματος – είτε αυτό ήταν διπολικό είτε πολυπολικό – να επηρεάσει τις εξελίξεις στην περιοχή καθώς οι συγκρούσεις παραμένουν χωρίς δυνατότητα επίλυσής τους. Ο κ. Τσαρδανίδης υπογράμμισε την εξέχουσα σημασία των θαλασσίων στενών της περιοχής (Γιβραλτάρ, Δαρδανέλια, διώρυγα του Σουέζ, Άντεν, Ορμούζ για το διεθνές εμπόριο αλλά και το γεγονός ότι η Μέση Ανατολή δεν μπόρεσε να επωφεληθεί από τα οφέλη της παγκοσμιοποίησης. Ο κ. Τσαρδανίδης τόνισε ακόμα την ανυπαρξία Άμεσων Ξένων Επενδύσεων και την έλλειψη συμφωνιών ελεύθερου εμπορίου και περιφερειακής συνεργασίας μεταξύ των χωρών της Μέσης Ανατολής.
Τέλος, ο ομότιμος καθηγητής Αλέξανδρος Κούτσης έκανε μια ενδιαφέρουσα αναφορά στο Παλαιστινιακό ζήτημα καθώς και στην κρίση που αντιμετωπίζει το Ιράκ. Παρουσίασε την ιστορική πορεία των δύο ζητημάτων υπογραμμίζοντας καθόλη τη διάρκεια τη σημασία του ρόλου που έπαιξε η αμερικανική πολιτική. Ο κ. Κούτσης υποστήριξε ότι η πολυπλοκότητα των δύο ζητημάτων σε συνδυασμό με την δυσκαμψία της αμερικανικής πολιτικής δημιουργούν σοβαρά ερωτηματικά για την πιθανότητα επίλυσης αυτών των ζητημάτων, χωρίς μια γενναία αναθεώρηση της στάσης των ΗΠΑ.
Στη συζήτηση που ακολούθησε τις τοποθετήσεις των ομιλητών, όλοι οι συμμετέχοντες αναφέρθηκαν στη αλληλεπίδραση των κρίσεων και στην ανάγκη για επίλυση των ανοιχτών πληγών, όπως ο συριακός εμφύλιος πόλεμος. Ακόμα, οι ομιλητές επικεντρώθηκαν στο ρόλο της Τουρκίας και στην παρεμβατική πολιτική που έχει υιοθετήσει. Επίσης, έγινε αναφορά στον αμερικανικό παράγοντα, ο οποίος κατά τον κ. Τσαρδανίδη φαίνεται να έχει βρει ένα σύμμαχο στην Ελλάδα και επιθυμεί, εξ αιτίας του γεγονότος ότι προτεραιότητα για την Ουάσινγκτον είναι η λεκάνη του Ειρηνικού, να δημιουργήσει μια ζώνη σταθερότητα μέσω μιας ευρείας συμμαχίας της Αιγύπτου, της Ιορδανίας, της Σαουδικής Αραβίας, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, του Ισραήλ και της Ελλάδας και πιθανώς στο μέλλον και της Τουρκίας. Τέλος, τονίστηκε ότι η πολιτική που έχει υιοθετήσει η ΕΕ επικεντρώνεται στην ασφάλειά λόγω του προσφυγικού/ προσφυγικού ζητήματος και της απειλής της τρομοκρατίας. Η ΕΕ δεν ενδιαφέρεται πια για μια σφαιρική αντιμετώπιση των σχέσεων της με τις χώρες της περιοχής και δίνει προτεραιότητα στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Γειτονίας (ΕΠΓ) στην ανάπτυξη διμερών σχέσεων κυρίως με φιλικές προς αυτήν χώρες. Συμπερασματικά, η Μέση Ανατολή παραμένει σε βαθιά κρίση για πολλούς λόγους. Κυρίως ,όμως, λόγω των συγκρούσεων που παραμένουν ανεπίλυτες, εξ αιτίας, όπως τόνισε η κα Κεφαλά, της δραματικής ανισορροπίας ισχύος των εμπλεκομένων μερών.
Η εκδήλωση έχει μαγνητοσκοπηθεί και είναι διαθέσιμη στο Youtube στον ακόλουθο σύνδεσμο: https://youtu.be/w3IIgmCh_LU
Comments are closed