H Ειρήνη Αναστασοπούλου, εξωτερική συνεργάτης του Ινστιτούτου Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων (ΙΔΟΣ), δημοσιογράφος, αναλύει από το Βερολίνο γιατί ο Φρίντριχ Μερτς, νικητής των πρόωρων βουλευτικών εκλογών στις 23 Φεβρουαρίου 2025 , κατάφερε το αδιανόητο μέχρι τώρα, να απαλλάξει τη χώρα του από το φετίχ της δημοσιονομικής πειθαρχίας.
Διαβάστε:
Ανάλυση
Ο Φρίντριχ Μερτς, αναμετράται με την ιστορία
Κατέχει ήδη μια θέση στην ιστορία χωρίς να έχει περάσει ακόμη το κατώφλι της καγκελαρίας. Ο χριστιανοδημοκράτης Φρίντριχ Μερτς, νικητής των πρόωρων βουλευτικών εκλογών στις 23 Φεβρουαρίου 2025, κατάφερε το αδιανόητο μέχρι τώρα, να απαλλάξει τη χώρα του από το φετίχ της δημοσιονομικής πειθαρχίας που από το 2009 ήταν συνταγματική επιταγή – το λεγόμενο “φρένο χρέους” – και είχε θεοποιηθεί από τη σχολή Σόιμπλε. Εκείνου του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, πολιτικού πατέρα του Μερτς, με τον οποίο τον συνέδεε βαθιά φιλία, αλληλοεκτίμηση και κοινότητα δημοσιονομικών αντιλήψεων. Για να διαπράξει όμως αυτήν την “προδοσία” ο Χριστιανοδημοκράτης πολιτικός χρειάζονταν τροποποίηση του Συντάγματος με ενισχυμένη πλειοψηφία, την οποία, λόγω διπλασιασμού της δύναμης του AfD, δεν θα διέθετε στη νέα Βουλή. Μονόδρομος λοιπόν η έκτακτη σύγκληση της απερχόμενης Βουλής, κάτι που έγινε για πέμπτη φορά στην μεταπολεμική ιστορία της χώρας. AfD και η Αριστερά (Die Linke) προσέφυγαν στο Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο για να σταματήσουν τη διαδικασία με το επιχείρημα ότι η Βουλή δεν μπορεί να λαμβάνει τόσο σοβαρές αποφάσεις με την παλαιά της πλειοψηφία. Όλες απορρίφθηκαν.
Εκείνο το ηλιόλουστο πρωινό του περασμένου Μαρτίου, από το βήμα της Ολομέλειας και μετά από σκληρές διαπραγματεύσεις με τους Σοσιαλδημοκράτες και τους Πράσινους, οι οποίοι ζητούσαν πολύ πριν τις εκλογές χαλάρωση του φρένου του χρέους για τις υπέρογκες αμυντικές δαπάνες λόγω πολέμου στην Ουκρανία, ο Μερτς ολοκλήρωνε την “πατροκτονία” ζητώντας από τη Βουλή να εγκρίνει το μεγαλύτερο πακέτο δανεισμού στην ιστορία της χώρας!
‘‘Μικρός Τραμπ”
Ήταν ακριβώς από το ίδιο βήμα, που στη διάρκεια του σύντομου προεκλογικού αγώνα βροντοφώναζε προς τα κυβερνητικά έδρανα ακριβώς το αντίθετο. Ότι αν ο ίδιος κερδίσει τις εκλογές, δεν πρόκειται να “πειράξει” το φρένο χρέους. “Για άλλη μια φορά, εδώ από αυτήν τη θέση, αποκλείω συνταγματική τροποποίηση για χαλάρωση του φρένου χρέους. Με τη δική μου κοινοβουλευτική ομάδα, αυτό αποκλείεται. Δεν έχουμε πρόβλημα εσόδων, κύριε Σολτς, έχουμε πρόβλημα δαπανών”. Το ίδιο ισχυρίζονταν και στον προεκλογικό αγώνα προσβάλλοντας Σοσιαλδημοκράτες και Πράσινους. Στην τελευταία προεκλογική συγκέντρωση στις 23 Φεβρουαρίου στο Μόναχο ο Μερτς ανακοίνωνε πανηγυρικά το τέλος της “αριστερής” πλειοψηφίας στη Γερμανία. “Η Χριστιανική Ένωση (CDU/CSU) θα χαράξει πολιτική για την πλειοψηφία και όχι για κάποιους κόκκινους και πράσινους τρελαμένους” φώναζε εξαγριωμένος. “Έτσι μιλά μόνο ένας δημαγωγός, ένας μικρός Τραμπ” σχολίαζε o Ματίας Μιρς, Γενικός Γραμματέας του SPD.
Οι “τρελαμένοι” στο μυαλό Μερτς ήταν οι εκατοντάδες χιλιάδες αγανακτισμένοι δημοκράτες πολίτες που επί εβδομάδες διαδήλωναν σε ολόκληρη τη χώρα εναντίον του δεξιού εξτρεμισμού αλλά και του Μερτς για μια ακόμη “προδοσία”. Τέλος του περασμένου Ιανουαρίου πέρασε ψήφισμα στη Βουλή αυστηροποίησης της μετανάστευσης με τις ψήφους του ΑfD. Για να επαναπατρίσει δυσαρεστημένους ψηφοφόρους έσπασε το λεγόμενο “τείχος ασφαλείας” προς τους ακροδεξιούς και την άγραφη κοινοβουλευτική συμφωνία ότι τα δημοκρατικά κόμματα δεν συμπράττουν με ακραίες δυνάμεις. Μετά την ψηφοφορία η επικεφαλής του AfD Αλίς Βάιντελ πανηγύριζε, Σοσιαλδημοκράτες και Πράσινοι είχαν μείνει άφωνοι.
“Μετά από αυτό μου είναι αδύνατο να εμπιστευτώ τον Μερτς” έλεγε αργότερα ο απερχόμενος καγκελάριος Σολτς σε τηλεοπτική εκπομπή. ¨Πρόκειται για μια μαύρη ημέρα για τη δημοκρατία”. Η σύμπλευση αυτή θα κυνηγά σαν φάντασμα τον Φρίντριχ Μερτς στον αιώνα τον άπαντα. Κίνηση μεγάλου ρίσκου, που δεν του βγήκε, το αντίθετο μάλιστα. Έμεινε κάτω από το 30% που ήταν ο ελάχιστος εκλογικός του πήχης.
Χαμηλό μέρισμα εμπιστοσύνης
Ποτέ άλλοτε Γερμανός καγκελάριος στην μεταπολεμική ιστορία δεν είχε στη διάθεσή του τόσα χρήματα για να κυβερνήσει, όσα θα έχει ο Φρίντριχ Μερτς. Αλλά και κανένας άλλος δεν οδεύει προς την καγκελαρία με τόσο χαμηλό μέρισμα εμπιστοσύνης. Σύμφωνα με το τελευταίο (22.03) πολιτικό βαρόμετρο του δεύτερου καναλιού της δημόσιας τηλεόρασης ZDF το 73% των ερωτηθέντων – μεταξύ αυτών και το 44% των υποστηρικτών του – πιστεύει ότι εξαπατήθηκε από τον Μερτς. Ότι άλλα έλεγε σε σχέση με το δυσθεώρητο πακέτο χρέους προεκλογικά, κι άλλα έκανε. Σκεπτικισμό προκαλεί κι ένα άλλο εύρημα. Μια συντριπτική πλειονότητα Γερμανών βρίσκει ότι δεν θα είναι καλός ως καγκελάριος. Κι ενώ έξη εβδομάδες μετά τις εκλογές συνεχίζονται οι διαπραγματεύσεις για σχηματισμό κυβέρνησης με τους Σοσιαλδημοκράτες, δημοσκόπηση για λογαριασμό της εφημερίδας Bild προκαλεί σοκ. AfD και CDU/CSU βρίσκονται το καθένα στο 24%. Σε νέα δημοσκόπηση της Ιpsos (9.04) το AfD πέρασε μπροστά με 25%, ενώ το CDU/CSU έμεινε στο 24%. Ποτέ άλλοτε στη γερμανική μεταπολεμική Γερμανία, δεν έχει σημειωθεί δημοσκοπική καθίζηση κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων για σχηματισμό κυβέρνησης του κόμματος που βγήκε πρώτο στις εκλογές.
Ο 69χρονος Μερτς που επί χρόνια θεωρούνταν πολιτικά ξεγραμμένος, και έδωσε σκληρό αγώνα για να επιστρέψει σχετικά πρόσφατα στην πολιτική παραιτούμενος από πρόεδρος του εποπτικού συμβουλίου της Blackrock, αναλαμβάνει τα ηνία της μεγαλύτερης χώρας της Ευρώπης με μηδενική κυβερνητική εμπειρία σε μια από τις πιο δύσκολες παγκόσμιες συγκυρίες. “Η Γερμανία είναι και πάλι παρούσα” είπε από το βήμα της Βουλής κατά την ψήφιση των τροπολογιών για το φρένο χρέους. Και έμοιαζε κάτω από τις αντανακλάσεις του ήλιου μέσα από τον γυάλινο θόλο της ολομέλειας σαν να μεταλλάσσεται κάπως, όπως η κάμπια σε πεταλούδα. Σαν να μην ήταν πια αρχηγός αντιπολίτευσης αλλά εν αναμονή καγκελάριος μιας χώρας που αντιλαμβάνεται ότι δεν μπορεί να εμπιστεύεται στο εξής την άμυνά της σε μια υπερδύναμη από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού.
Που συνειδητοποίησε, έστω και εκ των υστέρων, ότι η δημοσιονομική ορθοδοξία που υπηρέτησαν με τυφλή προσήλωση οι προηγούμενες κυβερνήσεις διέλυσε τις υποδομές της χώρας, έριξε την οικονομία στα βράχια, οδήγησε τους Γερμανούς επιχειρηματίες σε απόγνωση. Και το βασικότερο, η Μπούντεσβερ (γερμανικός στρατός) αποδεικνύεται, τώρα που το απαιτεί η διεθνής κατάσταση, συρρικνωμένη και με σοβαρές υλικοτεχνικές ελλείψεις. Η Γερμανία υπό τον Μερτς καλείται να υπερβεί αγκυλώσεις και δισταγμούς, να διαλύσει καχυποψίες και να επιστρέψει στο ρόλο της στην ΕΕ δίπλα στη Γαλλία και τους άλλους εταίρους. Όχι με υψωμένο δάχτυλο δίνοντας μαθήματα αλλά ως ίση προς ίσους, με ταπεινότητα και πλήρη επίγνωση των διδαγμάτων της ιστορίας της. Μόνο τότε ο Μερτς θα έχει κερδίσει μια θέση στη σωστή πλευρά της ιστορίας.